Podstawą prawidłowo prowadzonej akcji jest organizacja sztabu akcji, w którym wypracowywane są decyzje na temat przebiegu poszukiwań. W sztabie pracują przedstawiciele wszystkich służb działających na miejscu zdarzenia i wspólnie wypracowują decyzje operacyjne. Sztab to także miejsce prowadzenia łączności z ratownikami w terenie, nadzór nad ich bezpieczeństwem, analiza i dokumentacja działań jakie zostały już przeprowadzone i planowanie kolejnych etapów akcji. Wyznaczanie i przydzielanie obszarów do przeszukania odbywa się na podstawie takich danych jak:

  • podstawowe informacje o zaginionym, zgromadzone na podstawie wywiadu z bliskimi zaginionego, jego sąsiadami, znajomymi – gromadzenie tych informacji trwa cały czas w trakcie działań,
  • profil zaginionego ustalony na podstawie zebranych informacji,
  • statystyki zaginięć osób związane z profilem zaginionego,
  • scenariusze zaginięcia przyjęte przez osoby zarządzające akcją – scenariusze i ich priorytety mogą ulegać zmianie w czasie prowadzenia działań w zależności od pozyskiwanych informacji,
  • wyniki dochodzenia prowadzonego niezmiennie w ciągu trwania całej akcji,
  • informacje o terenie na jakim odbywa się akcja z uwzględnieniem miejsc szczególnie niebezpiecznych,
  • informacje zwrotne przyniesione przez ratowników z terenu,
  • doświadczenia osób prowadzących poszukiwania.

W Polsce za poszukiwania w terenie otwartym odpowiada policja i to ona przyjmuje zgłoszenie o zaginięciu, dysponuje siły i środki jakie potrzebuje do wsparcia swoich działań, a także podejmuje decyzje o ich zakończeniu (dla zespołów innych niż policja) w sytuacji braku odnalezienia osoby poszukiwanej oraz o ewentualnym ich wznowieniu po uzyskaniu ważnych informacji na temat zaginionego. W przypadku straży pożarnej (PSP i OSP) dysponowanie odbywa się na podstawie stosownej procedury i porozumień między Komendantem Głównym PSP i Komendantem Głównym Policji poprzez miejskie, powiatowe lub wojewódzkie stanowiska kierowania PSP i Policji. W przypadku cywilnych stowarzyszeń dysponowanie opiera się na podstawie umów z konkretnymi komendami powiatowymi Policji. Jeżeli akcja prowadzona jest w terenach górskich wówczas zmienia się służba wiodąca – GOPR, w Tatrach TOPR, i to ona, w porozumieniu z Policją, może dysponować dodatkowe zasoby do pomocy.

Niejednokrotnie zdarza się, że siły i środki są dysponowane – alarmowane – na miejsce działań w odpowiedniej kolejności, z opóźnieniem czasowym, wszystko celem efektywnego zarządzania zasobami w trakcie działań, a tym samym skutecznym wydłużeniem prowadzonych poszukiwań. Zarządzanie akcją to nie tylko zarządzanie dysponowanymi, potrzebnymi na miejscu, siłami i środkami. W zależności od wypracowanej strategii działań oraz zadysponowanych sił i środków w teren dysponowane są różnorakie zasoby. Efektywne zarządzanie akcją to dostosowane możliwości zespołów do obszaru w jaki jest wysyłany. Ważne jest, aby dany zespół został przydzielony do odpowiedniego zadania, aby jak najlepiej wykorzystać jego możliwości, a tym samym zwiększyć możliwość detekcji, czyli odnalezienia osoby poszukiwanej. Idealną sytuacją jest kiedy wszyscy ratownicy w danym zespole znają przydzieloną technikę, jednak realia działań nie zawsze dają takie możliwości, dlatego tak ważna jest współpraca między służbami. To człowiek – ratownik – jest podstawowym narzędziem poszukiwawczym. Bez człowieka najlepszy i najnowocześniejszy sprzęt jest bezużyteczny. Ratownik nastawiony na działanie, nie bojący się współpracy z obcymi sobie osobami, zdający sobie sprawę z powagi sytuacji i zaangażowany w poszukiwania to podstawa efektywnych działań w terenie.

W trakcie działań wykorzystuje się różne metody poszukiwawcze:

Patrole piesze – są to najszerzej dostępne zasoby w naszym kraju. Odpowiednio wyszkoleni ratownicy wykorzystują różnorakie techniki dopasowane do danego terenu i zadania. Do taktyk wykorzystywanych przez patrole piesze zaliczmy między innymi szybką trójkę do szczegółowego przeszukania obszaru, koło wagonu jako przeszukanie terenu wokół danego punktu, metodę liścia służącą do przeszukania dróg i ścieżek czy tyralierę. Patrole piesze powinny być wyposażone w środki łączności, oświetlenie, nawigację GPS do dokumentacji pracy w terenie i kontroli przeszukania właściwego sektora wyznaczonego przez sztab akcji. Dodatkowo dla zwiększenia skuteczności można wyposażyć ratowników w noktowizje czy termowizje. Patrole piesze mają jeszcze jedną istotną zaletę: przy dużej ilości zasobów ludzkich na terenie działań jeden ratownik wyszkolony w zakresie danej techniki (czy to szybka trójka, koło wagonu czy metoda liścia) może pokierować w wyznaczonym obszarze grupą ratowników nie posiadających takiego wyszkolenia i tym samym cały zespół może poprawnie wykonać przydzielone zadanie.

Obserwatorzy – osoby wyposażone w urządzenia optyczne i łączność, które rozmieszczone w strategicznych punktach terenu pozwalają zlokalizować zwłaszcza zaginionych poruszających się po terenie akcji zamykając tym samym teren działań.

Psy ratownicze – tak zwany czynnik biologiczny. Są to psy różnej specjalizacji, z których każda jest wykorzystywana do konkretnych działań
* psy tropiące – wykorzystywane do wyznaczania kierunku odejścia lub śladu przejścia zaginionego
* psy pracujące górnym wiatrem – są wykorzystywane do przeszukania trudnych do przejścia obszarów otwartych.

Każdy zespół z psem powinien składać się z przewodnika oraz nawigatora wyposażonego w łączność i urządzenia GPS. Dodatkowo pies ratowniczy może być wyposażony w obrożę z nawigacją GPS. W realnych działaniach często się zdarza, że przewodnik sam nawiguje swoje przejście w wyznaczonym obszarze, a nawigator zostaje przydzielony do innego zadania. Jest to bardzo racjonalne wykorzystanie specjalistycznych zasobów pozwalające sprawniej rozszerzać obszar objęty działaniami ratowniczymi.

Mówiąc o psach ciężko nie wziąć pod uwagę psów do poszukiwania zwłok, które trudno określić psami ratowniczymi niemniej posiadanie takiego psa niejednokrotnie skraca czas działań i przyśpiesza rozwiązanie akcji.

Dziś obserwując rozwój zespołów z psami ratowniczymi dostrzega się stawianie na uniwersalność psa, a co za tym idzie na jego rozwój na każdej z poruszanych wyżej płaszczyźnie tematycznej.

Patrole zmotoryzowane – wykorzystują w swoich działaniach głównie quady, a w lżejszym terenie także samochody terenowe. Wyposażone w łączność i nawigację GPS wykonują przeszukanie obszaru między innymi techniką szczegółowego przeszukania dróg (SPD). Są także wykorzystywane do ewakuacji poszkodowanych z terenu oraz transportu innych zasobów do wyznaczonych obszarów. Patrole zmotoryzowane to także patrole policji poruszające się po drogach publicznych, zamykające obszar poszukiwań i sprawdzające potencjalne miejsca przebywania osoby zaginionej.

Załogowe statki powietrzne i bezzałogowe statki powietrzne – dynamicznie rozwijający się w ostatnich latach zasób ratowniczy. Pozwalają w szybkim tempie przeszukać znaczne obszary otwartego terenu, a zastosowanie dodatkowo kamer termowizyjnych znacznie zwiększa ich skuteczność .

Patrole nawodne – wykorzystywane do przeszukania linii brzegowej od strony wody. W ich skład mogą wchodzić psy ratownicze.

Zespół logistyczny – jest zlokalizowany najczęściej w pobliżu rejonu koncentracji lub sztabu akcji, jest bardzo ważną częścią działań SAR. Pozwala ratownikom na regenerację sił, ogrzanie czy zjedzeniu posiłku.

Realizując aktywna taktykę prowadzenia działań SAR (upraszczając – czynnie realizując poszukiwania w terenie otwartym) wykorzystuje się zasoby, które stosują konkretne metody poszukiwawcze z uwzględnieniem wszystkich zdobytych informacji o osobie poszukiwanej, warunkach terenowych oraz pogodowych na zadanym do działań obszarze terenu.
Reasumując każda akcja ma swój scenariusz i swój własny „rozwój sytuacji”. Nie da się w sali szkoleniowej zaplanować wszystkich akcji i ustalić jednego niezmiennego schematu, zarówno dla całej akcji jak i dla zespołu pracującego w terenie. Jednak każde szkolenie, każda przeprowadzona akcja, każde przeszukanie terenu daje doświadczenie, które procentuje w przyszłości. Dzięki współpracy różnych służb w terenie, a także wspólnym szkoleniom, usprawniamy działania zarówno tu i teraz w danej fazie poszukiwań, niezależnie od koloru munduru, ale mamy możliwość działać długofalowo – przekazując teren działań wraz z dokumentacją kolejnemu zespołowi tworzącemu sztab, który kontynuuje poszukiwania.

W tym momencie przechodzimy płynnie do projektu pod nazwą „GPR OSP Małopolska”. To właśnie przedsięwzięcie pozwala nam ugruntować standardy współpracy w ramach struktury OSP.

Do uczestnictwa w projekcie realizowanym na terenie Małopolski zapraszamy wszystkie jednostki OSP, które już dziś rozwijają w swoich strukturach sekcje specjalizujące się w wykorzystaniu: psów ratowniczych, dronów, quadów, patroli pieszych, nawigacji GPS, logistyce, termowizji etc. Ogólnie mówiąc zasobów specjalistycznych, które mogą być realnym wsparciem podczas działań SAR.

Pamiętajmy, żadna grupa nie posiada 100% zasobu potrzebnego do realizacji działań poszukiwawczych. Dlatego ważne jest budowanie struktur, które optymalnie pozwolą wykorzystać znajdujące się na terenie działań siły i środki poszukiwawcze. Realizacja tego przedsięwzięcia wymaga koordynacji i przede wszystkich wspólnych cyklicznych ćwiczeń.

 

Udostępnij